Stopień wodny Leśna, stanowiący od początku swego istnienia dzieło techniki – awansował współcześnie do rangi dobra kultury, fascynując niepowtarzalnością krajobrazu, a także wkomponowaniem zapory, zabudowań elektrowni i jej mechanizmów w świat przyrody. Budowę pierwszego zbiornika wodnego rozpoczęto w 1901 roku w ramach programu ochrony powodziowej Dolnego Śląska, opracowanego na przełomie XIX i XX wieku przez profesora Ottona Intzego, a rozwiniętego przez kierującego inwestycją dr inż. Curta Bachmanna. Wstępny projekt poszerzono w 1905 roku i rozpoczęto budowę elektrowni wodnej. Pierwsze trzy turbozespoły oddano do eksploatacji w 1907 roku, kolejne dwa – w 1908.
Do zapory i znajdującej się poniżej elektrowni dotrzeć można bez problemów. Jadąc od strony Lubania Śląskiego w kierunku zamku Czocha skręcamy za Leśną w oznakowaną drogę; po kilku minutach dojeżdżamy do potężnego zbiornika wodnego, na brzegach którego mieszczą się liczne ośrodki wypoczynkowe i sportowo – rekreacyjne. Zapora wodna i elektrownia w Leśnej są najstarszymi tego typu obiektami na Dolnym Śląsku i najstarszymi w kraju.
Prace budowlane rozpoczęto we wrześniu 1901 roku, a więc zaledwie cztery lata po wielkiej powodzi, która w ostatnich dniach lipca 1897 r. przetoczyła wzburzone wody dolnośląskich rzek. Szczególnie tragicznie wielka powódź zapisała się w historii miejscowości położonych na brzegach karkonoskich i izerskich rzek, w tym także Kwisy, wypływającej z Gór Izerskich.
Powódź z końca lipca roku 1897 była bezpośrednią przyczyną opracowania przez niemieckich inżynierów i techników programu umożliwiającego zminimalizowanie strat w przypadku powtórzenia się klęski w przyszłości. Powstaje ambitny plan wzniesienia konstrukcji hydrotechnicznych: zapór, progów, murów, zbiorników retencyjnych, które miały pomóc człowiekowi ujarzmić siłę żywiołu. Przeprowadzenie tak olbrzymich inwestycji nie byłoby możliwe bez zabezpieczenia odpowiednich środków finansowych. Po zakończeniu wojny francusko – pruskiej Francja zmuszona została do zapłacenia Prusom kontrybucji w wysokości 5 mld franków w złocie, co stanowiło w owych czasach równowartość kilku rocznych budżetów pruskiego państwa. Dzięki tym środkom możliwe stało się także zrealizowanie gigantycznych planów przeciwpowodziowych na terenie Dolnego Śląska.
Prace nad zaporą w Leśnej prowadzone były w oparciu o założenia wybitnych fachowców m.in. prof. Politechniki Akwizgranie – Otto Intze, który zmodernizował ówczesne projekty zapór wodnych i opracował nową instrukcję dotyczącą technologii budowy tych masywnych obiektów. Uroczyste położenie kamienia węgielnego zapory odbyło się piątego października 1901 roku. Słowa, jakie wówczas padły, mogą świadczyć o tym, jak duże znaczenie dla ochrony powodziowej terenów doliny rzeki Kwisa miała ta budowla: „Dolinom dla ochrony, falom na przekór, wszystkim dla ich dobra". „Broń przed powodzią, pomnażaj dobrobyt, przynoś chwałę swemu budowniczemu".
Lokalizacja
Ciekawostka
Architektura
Budowa
Tradycja
Zapora, która przetrwa wszystko
Zobacz galerię zdjęć elektrowni wodnej
Parametry techniczne elektrowni
-
Km rzeki Kwisa 89+750 Wysokość [m] 45 Długość w koronie [m] 130 Szerokość u podstawy w [m] 38 Szerokość w koronie w [m] 8 Pojemność zbiornika w [mln m3] 15 Powierzchnia zbiornika w [ha] 140 Długość zbiornika w [km] 6 -
Dane Turbozespołu Nr 1 Nr 2 Nr 3 Nr 4 Nr 5 Nr 6 TURBINA
Rok budowy 1907 1907 1907 1908 1908 1907 Typ Francis Francis Francis Francis Francis Francis Wytwórca Voith Voith Voith Voith Voith Voith Moc instalowana [kW] 526 526 526 526 526 30 Natężenie przepływu [m3/s] 2,75 2,75 2,75 2,75 2,75 0,15 Spad [m] 26 26 26 26 26 26 Prędkość obrotowa [obr/min] 375 375 375 375 375 1000 GENERATOR
Rok budowy 1907 1907 1907 1909 1909 1964 Typ synchroniczny synchroniczny synchroniczny synchroniczny synchroniczny synchroniczny Wytwórca SSW SSW SSW SSW SSW Polska Moc [kVA] 620 620 620 620 620 52 Współczynnik mocy 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,67 Napiecie [kV] 10,5 10,5 10,5 10,5 10,5 0,4 Prędkość obrotowa [obr./min] 375 375 375 375 375 1000