Stopień wodny Leśna, stanowiący od początku swego istnienia dzieło techniki – awansował współcześnie do rangi dobra kultury, fascynując niepowtarzalnością krajobrazu, a także wkomponowaniem zapory, zabudowań elektrowni i jej mechanizmów w świat przyrody. Budowę pierwszego zbiornika wodnego rozpoczęto w 1901 roku w ramach programu ochrony powodziowej Dolnego Śląska, opracowanego na przełomie XIX i XX wieku przez profesora Ottona Intzego, a rozwiniętego przez kierującego inwestycją dr inż. Curta Bachmanna. Wstępny projekt poszerzono w 1905 roku i rozpoczęto budowę elektrowni wodnej. Pierwsze trzy turbozespoły oddano do eksploatacji w 1907 roku, kolejne dwa – w 1908.
Do zapory i znajdującej się poniżej elektrowni dotrzeć można bez problemów. Jadąc od strony Lubania Śląskiego w kierunku zamku Czocha skręcamy za Leśną w oznakowaną drogę; po kilku minutach dojeżdżamy do potężnego zbiornika wodnego, na brzegach którego mieszczą się liczne ośrodki wypoczynkowe i sportowo – rekreacyjne. Zapora wodna i elektrownia w Leśnej są najstarszymi tego typu obiektami na Dolnym Śląsku i najstarszymi w kraju.
Prace budowlane rozpoczęto we wrześniu 1901 roku, a więc zaledwie cztery lata po wielkiej powodzi, która w ostatnich dniach lipca 1897 r. przetoczyła wzburzone wody dolnośląskich rzek. Szczególnie tragicznie wielka powódź zapisała się w historii miejscowości położonych na brzegach karkonoskich i izerskich rzek, w tym także Kwisy, wypływającej z Gór Izerskich.
Powódź z końca lipca roku 1897 była bezpośrednią przyczyną opracowania przez niemieckich inżynierów i techników programu umożliwiającego zminimalizowanie strat w przypadku powtórzenia się klęski w przyszłości. Powstaje ambitny plan wzniesienia konstrukcji hydrotechnicznych: zapór, progów, murów, zbiorników retencyjnych, które miały pomóc człowiekowi ujarzmić siłę żywiołu. Przeprowadzenie tak olbrzymich inwestycji nie byłoby możliwe bez zabezpieczenia odpowiednich środków finansowych. Po zakończeniu wojny francusko – pruskiej Francja zmuszona została do zapłacenia Prusom kontrybucji w wysokości 5 mld franków w złocie, co stanowiło w owych czasach równowartość kilku rocznych budżetów pruskiego państwa. Dzięki tym środkom możliwe stało się także zrealizowanie gigantycznych planów przeciwpowodziowych na terenie Dolnego Śląska.
Prace nad zaporą w Leśnej prowadzone były w oparciu o założenia wybitnych fachowców m.in. prof. Politechniki Akwizgranie – Otto Intze, który zmodernizował ówczesne projekty zapór wodnych i opracował nową instrukcję dotyczącą technologii budowy tych masywnych obiektów. Uroczyste położenie kamienia węgielnego zapory odbyło się piątego października 1901 roku. Słowa, jakie wówczas padły, mogą świadczyć o tym, jak duże znaczenie dla ochrony powodziowej terenów doliny rzeki Kwisa miała ta budowla: „Dolinom dla ochrony, falom na przekór, wszystkim dla ich dobra". „Broń przed powodzią, pomnażaj dobrobyt, przynoś chwałę swemu budowniczemu".
Zobacz galerię zdjęć elektrowni wodnej
Parametry techniczne elektrowni
-
Km rzeki Kwisa 89+750 Wysokość [m] 45 Długość w koronie [m] 130 Szerokość u podstawy w [m] 38 Szerokość w koronie w [m] 8 Pojemność zbiornika w [mln m3] 15 Powierzchnia zbiornika w [ha] 140 Długość zbiornika w [km] 6 -
Dane Turbozespołu Nr 1 Nr 2 Nr 3 Nr 4 Nr 5 Nr 6 TURBINA
Rok budowy 1907 1907 1907 1908 1908 1907 Typ Francis Francis Francis Francis Francis Francis Wytwórca Voith Voith Voith Voith Voith Voith Moc instalowana [kW] 526 526 526 526 526 30 Natężenie przepływu [m3/s] 2,75 2,75 2,75 2,75 2,75 0,15 Spad [m] 26 26 26 26 26 26 Prędkość obrotowa [obr/min] 375 375 375 375 375 1000 GENERATOR
Rok budowy 1907 1907 1907 1909 1909 1964 Typ synchroniczny synchroniczny synchroniczny synchroniczny synchroniczny synchroniczny Wytwórca SSW SSW SSW SSW SSW Polska Moc [kVA] 620 620 620 620 620 52 Współczynnik mocy 0,8 0,8 0,8 0,8 0,8 0,67 Napiecie [kV] 10,5 10,5 10,5 10,5 10,5 0,4 Prędkość obrotowa [obr./min] 375 375 375 375 375 1000